Ancak araştırmalar, bazı bölgelerde, çocukların yüzde 50’sinden fazlasının, yaşlarına göre beklenenin altında dil seviyelerine sahip olduğu ortaya çıkarttı. COVID-19 salgınından bu yana, birçok çocuk için dil gelişimi gerilediğini de düşünürsek bu istatistik muhtemelen daha da kötüleşti. Eğitimci Can Uysal, çocukların dil gelişiminin önemini ve nasıl desteklenebileceğini tüm ayrıntılarıyla sizler için anlattı.

Hem ebeveynler hem de çocuklarla çalışan öğretmenler, çocukların dil gelişimini ve sonuçlarını iyileştirmeye yardımcı olmada önemli rol oynarlar.

KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİ NEDEN ÖNEMLİDİR?

Okuldaki dersini anlamaya çalışan çocuğumuzun dil gelişimi geri olduğunda anlama kalitesini düşünün. Çocukların okumayı öğrenmeden önce konuşmalarını ve dillerini geliştirmeleri gerekir ve dil, bilginin öğretmenlerden öğrencilere aktarılmasının, öğrenilmesinin ve anlaşılmasının ana yoludur.

Yukarıdakilerin bir sonucu olarak, çocukların erken kelime hazinesi, özellikle okuduğunu anlama ve kod çözme olmak üzere daha sonraki eğitim sonuçlarının bir göstergesidir. İlk yıllarda daha küçük kelime boyutları, daha sonra daha kötü akademik performansa yol açar.

• Dil gelişimi, çocukların genel gelişimi için son derece önemlidir, örneğin; bilişsel gelişimi destekler.
• Çocukların arkadaşlık kurmasına yardımcı olur. Dili kullanmak, etraflarındakilerle anlamlı etkileşimler kurmalarını kolaylaştırır.
• İhtiyaçlarını daha iyi iletmelerini sağlayarak hayal kırıklığını (ve sırayla öfke nöbetlerini veya patlamaları) azaltır.
• Çocuklar çevrelerindeki dünyayı daha fazla anlamlandırabilirler. Dil, düşüncelerimize ve dünyayı algılama şeklimize bağlıdır. Çevremizde olup bitenleri kelimelerle tanımlayabildiğimizde, bu onu anlamamıza yardımcı olur.

Sonuç olarak, bakımınızdaki çocuk ve bebeklerin iletişim ve dil becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için elinizden geleni yapmanız önemlidir.

DİL GELİŞİMİNİ DESTEKLEME STRATEJİLERİ

Çocukları dillerini geliştirmeye teşvik etmek için kullanabileceğiniz stratejiler bulunmaktadır. Bu stratejilerden bazılarını farkında olmadan kullanıyor olabilirsiniz ya da çevrenizdeki çocuklara öğrenme fırsatı vermek için yaptıklarınızı biraz değiştirebilirsiniz.

Yapabileceğiniz her şey onlara mümkün olan en iyi sonuçları vermede yardımcı olacaktır.

İYİ BİR ROL MODEL OLUN

Çocuklar genellikle gözlem ve kopyalama ile öğrendiklerinden, mümkün olduğunca iyi konuşma ve dil becerilerini modellediğinizden emin olmanız gerekir:

• Yavaş konuşun, böylece çocukların onlara verdiğiniz bilgileri net ve sakin bir şekilde işlemesi için zamanları olur.
• Dille boğulmamaları için kısa cümleler kullanın.
• Göz teması kurmak, gerekirse çocuğun seviyesine inin.
• Doğru telaffuz ve cümle yapısını modellediğiniz, her kelimeyi ve sesi telaffuz ettiğinizden emin olun
• “Bebek sözcükleri” kullanmayın, çocukların yetişkin versiyonunu bir yerden öğrenmeleri gerekecek ve onlar için modelleme yaparsanız daha çabuk öğreneceklerdir.
• Çocuklar sizinle konuşurken dikkatlice dinleyin, tüm dikkatinizi onlara verin.
• Konuşurken sözünü kesmeyin.
• Cümlelerinizden sonra duraklamalar bırakarak yanıt verme fırsatı vermeyin. Bu, konuşmalarda sıra almayı öğrenmelerine yardımcı olur, aynı zamanda düşünmeleri ve bir sonraki cümlenizi tahmin etmeleri için onlara zaman verir.
• Anlamınızı iletmeye yardımcı olmak için konuşurken işaretler, jestler veya eylemler yapın.
• Nesneleri, eylemleri ve duyguları tartışmak için ifade edici bir dil kullanın. Örneğin, “bu çok güzel bir resim!”, “şu uzun kuleye bakın!”. Bu, çocukların kelime dağarcıklarını genişletmelerine yardımcı olacaktır.
• İyi bir rol model olmak, yalnızca davranışınızı biraz uyarlamanızı gerektirir ve son derece ödüllendirici sonuçlar doğurabilir.

ONLARA KİTAP OKUYUN

Erken yaşlarda kitap okumak dil gelişimi için son derece etkilidir. Ayrıca birçok faydası vardır, mümkünse her gün kitap okumaya çalışın. Altı aydan küçük bebekler için bile yararlıdır, ancak özellikle yaşlandıkça etkilidir.

Okurken, söylediğiniz sözcükleri işaret edin. Bu, çocukların konuşulan kelimeyi yazılı kelimeye bağlamasına yardımcı olur ve daha sonra okuryazarlık gelişimine yardımcı olur. Çocuğu konuşmaya teşvik etmek için her sayfa hakkında konuşun, örneğin “en sevdiğiniz yemek nedir?” diyebilirsiniz.

Tonlama kullanarak, resimleri göstererek ve çocuğun bundan sonra ne olacağını tahmin etmesine izin vererek onları kitaba dahil edin. Yeni yürümeye başlayan çocuklar aynı kitabı tekrar tekrar okumanızı isteyebilir. Bu onların dili gerçekten özümsemelerini sağlamak ve cümleleri sizin için bitirip bitiremeyeceklerini test etmek için harikadır. En sevdikleri kitapların yanı sıra, özellikle yaşlandıkça, kelime dağarcıklarını genişletmek için farklı konularda çocuk kitapları okuyun. Bilmedikleri kelimeler hakkında konuşun, ne anlama geldiğini bilip bilmediklerini sorun ve bilmiyorlarsa açıklayın.

BİRLİKTE KONUŞUN

Doğal olarak, bir çocukla mümkün olduğunca çok konuşmak onun dil gelişimine yardımcı olacaktır. Onlar sizinle konuşamasalar bile onlarla konuşmak önemlidir. Doğumdan itibaren ne yaptığınız hakkında sohbet etmeli ve onlara sorular sormalısınız, yaptıkları her türlü jest veya sese sanki bir cümle söylemişler gibi cevap vermelisiniz. Bu onlara konuşmaların nasıl çalıştığını öğretir ve aşina olmaları için onları birçok kelime ve cümle yapısına maruz bırakır.

KONUŞMALARI DAHA ETKİLİ KILMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?

Bebeklerle tiz ve tiz bir sesle konuşun. Buna uyum sağlamaları ve söylediklerinizi dinlemeleri daha olasıdır, böylece dil gelişimlerini hızlandırırlar.

Konuşmadan önce dikkatlerini çekmek için onlara isimleriyle hitap edin.

Çocukların söylediklerini tekrar ederek ve üzerine inşa ederek genişletin. Örneğin, “araba” derlerse, “evet, şuradaki kırmızı arabaya bakın” diyebilirsiniz. Çocuğa tam cümleler vermek, dilbilgisi hakkında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olur.

Pozitif olun. Çocuklar dillerinde bir hata yaparlarsa, yine de “aferin” veya “evet” demelisiniz. Konuşmayı öğrenmek çok çaba gerektirir ve çok fazla teşvike ihtiyaçları olacaktır. Ardından, hatayı düzelterek söylediklerini tekrarlayabilirsiniz; doğru formları ürettiğinizi duyarak yavaş yavaş öğreneceklerdir. Örneğin, bir çocuk “köpeği var” derse, “evet, köpeği var” diyebilirsiniz.

ONLARA ŞARKI SÖYLEYİN

Şarkı söylemek bebekler ve küçük çocuklar için özellikle önemlidir. Sesleri ayırt etmede, tekerlemeleri tanımada, hafızalarını geliştirmede ve kelime dağarcıklarını genişletmede onları destekleyerek dil gelişimlerine gerçekten yardımcı olabilir. Okumada olduğu gibi, bir şarkı satırının sonundan önce duraklayın, çocukların boşluğu doldurmasını sağlayın.

ROL YAPMA OYUNUNU TEŞVİK EDİN

Rol yapma oyunu çocukların kelime dağarcıklarını genişletmelerine yardımcı olur. En sevdikleri kitaptan karakterler gibi giyinmelerini, kendi hikayelerini oluşturmalarını veya bazı basit aksesuarlar kullanarak rol oynamayı denemelerini sağlayabilirsiniz.
Oyun sırasında, çocuğu kullandığı nesneleri adlandırmaya teşvik edin ve “şimdi ne yapıyorsunuz?”, “oyuncağın şapkası nerede?” gibi sorular sorun. Onlara oyun içinde “oyuncağı yere koy” gibi basit talimatlar verebilirsiniz, bu da onları daha büyük çocuklar için daha karmaşık hale getirir.

TEKERLEMELERİ ÖĞRETİN

Tekerlemeler, tıpkı şarkı söylemek gibi dil gelişiminin anahtarıdır. Tekerlemeler, çocukların sesleri ayırt etmelerine ve daha fazla kelime öğrenmelerine yardımcı olmanın yanı sıra fonolojik farkındalık becerilerini artırır ve çocukları okumayı öğrenmeye hazırlar.

Çocukların birçok tekerleme bulması gereken bir kelime bulmak gibi oyunlar oynayabilir veya birlikte şiirler yazabilirsiniz.

Kafiyeli hikayeler okumak, onu günlük hayata dahil etmenin yine iyi bir yoludur.